Tawerniane Âżeglarskie legendy u starego Kuternogi

Kuternoga · 2011-05-22 12:54:13

Jak sama nazwa wskazuje temat o legendach, ktĂłre piraci przekazywali sobie w tawernach przy butelce rumu.

ZacznĂŞ moÂże od opowieÂści o Davy'm Jonesie...

LEGENDA O DAVY'M JONESIE

Davy Jones to legendarna postaĂŚ morskiego diabÂła, ducha lub potwora, wystĂŞpujÂąca w anglosaskiej mitologii Âżeglarskiej. Pochodzenie legendy Davy'ego Jonesa nie sÂą jednoznaczne. OkreÂślenie "Jones" pochodzi najprawdopodobniej od znieksztaÂłconego imienia biblijnej postaci Jonasza. Sam Jonasz w tradycji Âżeglarskiej symbolizuje osobĂŞ przynoszÂącÂą nieszczĂŞÂście na morzu, co wynika z historii opowiedzianej o nim w Biblii. UciekajÂąc przed Bogiem, Jonasz ÂściÂągnÂąÂł na okrĂŞt, ktĂłrym podrĂłÂżowaÂł, sztorm i dopiero po wyrzuceniu go na jego wÂłasnÂą proÂśbĂŞ za burtĂŞ pogoda siĂŞ uspokoiÂła. NastĂŞpnie Jonasz, poÂłkniĂŞty przez wielkÂą rybĂŞ, spĂŞdziÂł w jej brzuchu trzy dni i noce, po czym wyszedÂł caÂły i zdrowy. ImiĂŞ Davy pochodzi natomiast prawdopodobnie od sÂłowa "duppy", uÂżywanego przez mieszkaĂącĂłw Jamajki pochodzenia afrykaĂąskiego na okreÂślenie zÂłoÂśliwego ducha, darzonego jednak wielkim szacunkiem.
Oba te elementy, "duppy" i "Jonah", w folklorze Âżeglarskim miaÂły siĂŞ poÂłÂączyĂŚ w okreÂślenie zÂłego ducha morskiego, Davy'ego Jonesa.

Istnieje teÂż inna wersja dotyczÂąca pochodzenia imienia Davy Jones, mĂłwiÂąca o drobnym walijskim piracie, Davidzie Jonesie, grasujÂącym na Oceanie Indyjskim. W 1636 Jones, pÂłynÂąc na statku "Roebuck" i nie mogÂąc ujÂśĂŚ pogoni okrĂŞtu Kompanii Wschodnioindyjskiej "Swan", miaÂł pozbyĂŚ siĂŞ wszystkich swoich ÂłupĂłw, wyrzucajÂąc je do morza, aby oddaliĂŚ od siebie i reszty zaÂłogi podejrzenia o zbrodniczÂą dziaÂłalnoÂśĂŚ. WyjaÂśnienie to jest jednak wedÂług wielu badaczy maÂło prawdopodobne: Jones, ktĂłry byÂł postaciÂą historycznÂą, podczas tego rejsu nie byÂł nawet dowĂłdcÂą statku i poza tym jednym zdarzeniem niczym szczegĂłlnym siĂŞ w historii nie zapisaÂł, ani nie zrobiÂł pirackiej kariery, choĂŚ samo zdarzenie zapamiĂŞtano dobrze.

ImiĂŞ David Jones nosiÂł teÂż ponoĂŚ pewien rabuÂś, grasujÂący wraz ze swym gangiem po londyĂąskich tawernach i ukrywajÂący Âłupy w zamkniĂŞtej skrzyni na tyÂłach portowego zajazdu, aby je pĂłÂźniej zaÂładowaĂŚ na statek. OkreÂśleniem "Old Davy" XVIII-wieczni marynarze nazywali natomiast diabÂła. Jako ÂźrĂłdÂło pochodzenia legendarnej postaci Davy'ego Jonesa obie te wersje sÂą jednak maÂło prawdopodobne.

Nie wiadomo dokÂładnie, kiedy powstaÂła legenda, byÂło to zapewne w okresie intensywnego rozwoju podrĂłÂży morskich w XVII-XVIII wieku. Po raz pierwszy w ÂźrĂłdÂłach pisanych okreÂślenie Davy Jones pojawia siĂŞ w 1726, w powieÂści Daniela Defoe Cztery lata podrĂłÂży kpt. George'a Robertsa:

Lecz teraz nie majÂą juÂż Âżadnych rzeczy, jego zdaniem, pozbywajÂąc siĂŞ wszystkich, albo oddajÂąc jako pryz, albo zaciÂągajÂąc je do Kuferka Davy'ego Jonesa, czyli do morza.

WystĂŞpujÂące w tekÂście okreÂślenie "Kuferek Davy'ego Jonesa" (ang. Davy Jones's Locker) jest wyraÂżeniem idiomatycznym i w gwarze marynarskiej oznacza dno morza. "SchowaĂŚ coÂś lub kogoÂś w kuferku Davy'ego Jonesa" znaczy wiĂŞc zÂłoÂżyĂŚ to na dnie oceanu(i tu warta jest wspomnienia historia pirata, Davida Jonesa i jego zatopionych skarbĂłw) i utraciĂŚ na zawsze zatopiony przedmiot. Ludzie takÂże trafiali na dno morza, tonÂąc lub wyniku morskiego pogrzebu. Tradycyjny pochĂłwek osoby, ktĂłra zmarÂła na pokÂładzie jednostki pÂływajÂącej, polega na wyrzuceniu ciaÂła, zaszytego w pÂłĂłtno Âżaglowe i obciÂąÂżonego, za burtĂŞ; w ten sposĂłb zmarÂły takÂże "trafiaÂł do kuferka Davy'ego Jonesa". SytuacjĂŞ takÂą opisuje Washington Irving w opowiadaniu Przygody czarnego rybaka z 1824, w ktĂłrym wÂłaÂściciel nadbrzeÂżnej tawerny tak komentuje nagÂłÂą ÂśmierĂŚ w morzu nieznajomego przybysza:

"PrzybyÂł," rzekÂł on, "podczas burzy, i odszedÂł podczas burzy; przybyÂł w nocy, i odszedÂł w nocy; przybyÂł nie wiadomo skÂąd, i odszedÂł nie wiadomo dokÂąd. I o ile wiem, wypÂłynÂąÂł w morze na zawsze, a wylÂąduje jedynie aby nĂŞkaĂŚ ludzi po tamtej stronie Âświata i po tysiÂąckroĂŚ szkoda," dodaÂł on, "Âże jeÂśli poszedÂł do kuferka Davy'ego Jonesa, to nie zostawiÂł swojego kuferka po sobie."

DAVY JONES W LITERATURZE

Jako dobrze opisana w literaturze postaĂŚ, Davy Jones pojawia siĂŞ w 1751 w powieÂści Tobiasa George'a Smolletta Przygody Peregryna Pikla, w ktĂłrej znajduje siĂŞ fragment mĂłwiÂący o spotkaniu niejakiego pana Trunniona z demonem:

"Na Boga! Jack, moÂżesz sobie mĂłwiĂŚ, co ci siĂŞ Âżywnie podoba, ale niech mnie kule bijÂą, jeÂśli to nie byÂł Davy Jones we wÂłasnej osobie. PoznaÂłem go po tych oczach niby spodki, trzech rzĂŞdach zĂŞbĂłw, rogach i ogonie, i sinym dymie, ktĂłry buchaÂł mu z nozdrzy. Czego ta kanalia z piekÂła rodem chce ode mnie? Jestem pewien, Âżem nigdy nie dopuÂściÂł siĂŞ morderstwa, z wyjÂątkiem tych, wynikajÂących z mojego zawodu, ani nie skrzywdziÂłem nikogo, odkÂąd pierwszy raz wypÂłynÂąÂłem w morze." Ten sam David Jones jest wedle Âżeglarskiej mitologii biesem, ktĂłry przewodzi wszystkim zÂłym duchom gÂłĂŞbin i jest czĂŞsto widziany w rĂłÂżnych ksztaÂłtach, kiedy przysiada na na takielunku w wigiliĂŞ huraganĂłw, rozbicia okrĂŞtu czy innych katastrof, na ktĂłre naraÂżone jest Âżycie podrĂłÂżujÂących przez morze; ostrzegajÂąc jednoczeÂśnie oddanych sobie ÂłajdakĂłw, przed ÂśmierciÂą lub nieszczĂŞÂściem."

Nie byÂło to jedyne moÂżliwe wyobraÂżenie demona. Davy Jones pojawia siĂŞ doÂśĂŚ czĂŞsto w literaturze, rĂłwnieÂż przygodowej. MoÂżna go znaleÂźĂŚ w takich ksiÂąÂżkach jak: Moby Dick albo Wieloryb Hermana Melville'a (1851)[14], Wyspie skarbĂłw Roberta Louisa Stevensona (1881-1882)[15], Piotrusiu Panie Jamesa Matthew Barriego (1911), czy w noweli KrĂłl DÂżumiec Edgara Allana Poe (1835).

DAVY JONES W FILMIE

Legendarny Davy Jones posÂłuÂżyÂł jako pierwowzĂłr postaci filmowej w serii Piraci z KaraibĂłw, gdzie pojawia siĂŞ w drugiej (Skrzynia umarlaka) oraz trzeciej (Na kraĂącu Âświata) czĂŞÂści jako kapitan sÂłynnego LatajÂącego Holendra. Jest to pomieszanie dwĂłch roÂżnych legend. Przedstawiony jest jako potwĂłr o wyglÂądzie pĂłÂł-czÂłowieka, pĂłÂł-oÂśmiornicy.

Davy Jones w Piratach z KaraibĂłw

W filmie Piraci z KaraibĂłw: Na kraĂącu Âświata przez moment powraca do swojej pierwotnej, niezmodyfikowanej postaci za sprawÂą magii Kalipso. Okazuje siĂŞ, Âże przeraÂżajÂące cechy zewnĂŞtrzne Jonesa sÂą wynikiem klÂątwy, ktĂłrÂą rzuciÂł na siebie zaprzestajÂąc przewoÂżenia dusz umarÂłych na kraniec Âświata.
Davy Jones jest okrutny, poniewaÂż wyciÂąÂł sobie serce. KiedyÂś, zanim staÂł siĂŞ kapitanem LatajÂącego Holendra, byÂł zwykÂłym czÂłowiekiem, ktĂłry zakochaÂł siĂŞ w bogini morza Kalipso, zresztÂą z wzajemnoÂściÂą. Ta orzekÂła, Âże mogÂą byĂŚ razem tylko jeÂśli Jones podejmie siĂŞ zadania przewoÂżenia dusz na drugÂą stronĂŞ jako kapitan LatajÂącego Holendra. ZastrzegÂła przy tym, ze na lÂąd bĂŞdzie mĂłgÂł wyjÂśĂŚ tylko raz na dziesiĂŞĂŚ lat, na jeden dzieĂą, ktĂłry spĂŞdzi ze swojÂą ukochanÂą. Ten zgodziÂł siĂŞ i przez dziesiĂŞĂŚ lat sumiennie wykonywaÂł swoje obowiÂązki i gdy wyszedÂł na lÂąd, aby spotkaĂŚ siĂŞ w umĂłwionym miejscu z Kalipso, ta go zdradziÂła - nie byÂło jej. Davy Jones wrĂłciÂł na statek z bĂłlem, ktĂłry nie pozwalaÂł mu ÂżyĂŚ, ale takÂże nie pozwalaÂł umrzeĂŚ. Przez osobistÂą tragediĂŞ, jakiej doÂświadczyÂł, wyciÂąÂł sobie serce i wÂłoÂżyÂł je do skrzyni, ktĂłrÂą zakopaÂł na Isla Cruces. Klucz nosi zawsze przy sobie. Ta udrĂŞczona dusza przestaÂła przewoziĂŚ zmarÂłych do Luku Davy'ego Jonesa, czyli krainy zmarÂłych przez co dopeÂłniÂła siĂŞ klÂątwa, ktĂłra zmieniÂła wyglÂąd jego, zaÂłogi i statku. Z bĂłlu i zÂłoÂści zdradziÂł Pierwszemu Zebraniu Bractwa PiratĂłw jak moÂżna uwiĂŞziĂŚ Kalipso w ludzkim ciele. WabiÂł tych, ktĂłrzy lĂŞkali siĂŞ Âśmierci, aby zaciÂągnĂŞli siĂŞ do jego zaÂłogi. MiaÂł pod swojÂą wÂładzÂą Krakena, straszliwÂą morskÂą bestiĂŞ. PotrafiÂł przenikaĂŚ przez materiĂŞ i nagle pojawiaĂŚ siĂŞ w rĂłÂżnych miejscach. Wspaniale opanowaÂł sztukĂŞ wÂładania szablÂą.W drugiej czĂŞÂści trylogii zapytaÂł Jacka, czy bĂŞdzie on potrafiÂł skazaĂŚ swojego przyjaciela, niewinnego Willa na sto lat ciĂŞÂżkiej sÂłuÂżby. A w trzeciej czĂŞÂści trylogii przy sÂłuchaniu muzyki z pozytywki uroniÂł ÂłzĂŞ, czy w innym miejscu, przy spotkaniu z Kalipso/Tia DalmÂą na pokÂładzie Czarnej PerÂły odkrywa swojÂą ludzkÂą naturĂŞ, schowanÂą pod mackami potwora. Przed laty zawarÂł ukÂład z Jackiem Sparrowem - za trzynaÂście lat Jack odda mu swojÂą duszĂŞ na sto lat sÂłuÂżby, w zamian za co Davy wyciÂągnie z gÂłĂŞbin zatopionÂą CzarnÂą PerÂłĂŞ. Jones zwabiÂł takÂże Billa "SznurĂłwki" Turnera do swojej zaÂłogi, gdy ten, spĂŞtany KlÂątwÂą Czarnej PerÂły, nie mogÂąc umrzeĂŚ tkwiÂł pod wodÂą na dnie oceanu przywiÂązany do dziaÂła.

CIEKAWOSTKI

Davy Jones pojawia siĂŞ teÂż w utworach muzycznych np. "Keelhauled" zespoÂłu Alestorm gdzie jest wspomniany jako postaĂŚ zbierajÂąca dusze, w utworze "Morse Moose And The Grey Goose", Paula McCartney'a, a nawet we wspĂłÂłczeÂśnie Âśpiewanej piosence amerykaĂąskich marynarzy US Navy, PodnieÂśĂŚ kotwicĂŞ (ang. Anchors Aweigh).

WidzĂŞ, Âże napracowaÂłeÂś siĂŞ dziÂś Kamracie na Âłajbie aÂż miÂło popatrzeĂŚ, pokÂład lÂśni. Tak trzymaĂŚ temat ekstra.

Ostatnio edytowany przez Kuternoga (2011-05-22 13:00:17)

Kuternoga · 2011-05-23 10:20:32

Po kolejnej szklanicy rumu postawionej tym razem przez samego Kapitana KrĂłtkobrodego czas na nastĂŞpnÂą opowieÂśĂŚ dla wiernych sÂłuchaczy. A bĂŞdzie to...

OPOWIEÂŚĂ O LATAJÂĄCYM HOLENDRZE

Legenda, ktĂłra ma swĂłj poczÂątek w XVII wieku, kiedy pewien statek ÂżeglowaÂł z Amsterdamu do Batawii (obecnie DÂżakarta) na Jawie. Jego kapitanem byÂł nieustraszony i doÂświadczony wilk morski, Holender Hendrik Van der Decken.

Kapitan Holendra. Jedno z wyobraÂżeĂą demonicznego Van der Decken'a

FRAGMENT DZIENNIKA

Dziennik ten znalazÂłem podczas jednej z moich podrĂłÂży. Prawdopodobnie naleÂżaÂł do jednego z z zaÂłogantĂłw LatajÂącego Holendra. Przez wpÂływ wody morskiej prawie w caÂłoÂści nieczytelny jednak da siĂŞ odczytaĂŚ jeden bardzo waÂży fragment :

"Rejs przebiegaÂł gÂładko, aÂż do PrzylÂądka Dobrej Nadziei w Afryce, gdzie rozpĂŞtaÂł siĂŞ straszliwy sztorm. Na nic siĂŞ zdaÂła walka z ÂżywioÂłem i wszelkie prĂłby dalszej Âżeglugi, ale Van der Decken za nic miaÂł nasze gorÂące proÂśby. BÂłagaliÂśmy go, by zatrzymaÂł Âżaglowiec. Kapitan miotaÂł obelgi, bluÂźniÂł Bogu i przysiĂŞgaÂł, Âże dopÂłynie do Zatoki StoÂłowej mimo burz.

Wtem na pokÂładzie ukazaÂł siĂŞ niebiaĂąski przybysz, nie wiadomo – sam BĂłg czy anioÂł paĂąski. Kapitan Van der Decken jednak nie oddaÂł mu naleÂżnej czci i w zapamiĂŞtaniu wypaliÂł do niego z pistoletu. W odpowiedzi goÂśĂŚ oznajmiÂł surowo, Âże kapitan i jego statek juÂż nigdy nie zaznajÂą spokoju. BĂŞdÂą ÂżeglowaĂŚ po morzach przez caÂłÂą wiecznoÂśĂŚ, przynoszÂąc nieszczĂŞÂście wszystkim, ktĂłrych spotkajÂą. Tak teÂż siĂŞ staÂło."

Kiedy pomarli wszyscy marynarze, statek-widmo z zaÂłogÂą zÂłoÂżonÂą z ruchomych szkieletĂłw nadal ÂżeglowaÂł po morzach pod dowĂłdztwem nieÂśmiertelnego kapitana Van der Deckena. ÂŻegluje podobno po dziÂś dzieĂą, przynoszÂąc nieszczĂŞÂście, a jego widok zwiastuje ÂśmierĂŚ. ByÂłaby to tylko legenda gdyby nie...

RELACJE ÂŚWIADKĂW

MoÂżna by potraktowaĂŚ dzieje kapitana jako piĂŞknÂą i patetycznÂą legendĂŞ, ktĂłra zainspirowaÂła Richarda Wagnera do napisania sÂłynnej opery LatajÂący Holender z 1843 roku, gdyby nie to, Âże wiele zdrowych psychicznie osĂłb twierdzi, Âże widziaÂło Ăłw przeklĂŞty statek[styl do poprawy].

NajwiĂŞcej doniesieĂą pochodzi z PrzylÂądka Dobrej Nadziei. W marcu 1939 roku, Helene Tydell oraz grupa okoÂło 60 urlopowiczĂłw z Zatoki BÂłĂŞdnej w pobliÂżu PrzylÂądka, dostrzegÂła LatajÂącego Holendra, sunÂącego wolno po morzu w bezwietrzny dzieĂą. Po chwili Âżaglowiec znikÂł nagle na oczach obserwatorĂłw. We wrzeÂśniu 1942 roku pewna rodzina obserwowaÂła go przez kwadrans z tarasu domu w Mouille Point w Kapsztadzie. PÂłynÂąÂł w kierunku Zatoki StoÂłowej, pozostawiajÂąc za sobÂą dziwnÂą poÂświatĂŞ.

Statek i jego kapitana widziaÂła takÂże w lutym 1857 roku zaÂłoga statku "Joseph Somers" u brzegĂłw wyspy Tristan da Cunha na poÂłudniowym Atlantyku. WkrĂłtce na statku Joseph Somers wybuchÂł poÂżar, w ktĂłrym straciÂło Âżycie wielu czÂłonkĂłw zaÂłogi. NajsÂłynniejsze spotkanie z LatajÂącym Holendrem takÂże zakoĂączyÂło siĂŞ nieprzewidzianÂą tragediÂą. DoszÂło do niego 1 lipca 1881 roku na wodach australijskich, miĂŞdzy Melbourne i Sydney. W grupie 13 obserwatorĂłw Âżaglowca byÂł wĂłwczas szesnastoletni ksiÂąÂżĂŞ Jerzy, ktĂłry wstÂąpiÂł pĂłÂźniej na tron brytyjski jako Jerzy V. SÂłuÂżyÂł jako aspirant na HMS Baccante. Statek-widmo jednak zobaczyÂł z pokÂładu HMS Inconstant (na ktĂłry go przeniesiono, kiedy Baccante miaÂł problemy ze sterem) i opisaÂł to spotkanie w dzienniku pokÂładowym. WedÂług ksiĂŞcia LatajÂący Holender lÂśniÂł dziwnym czerwonym blaskiem, a jego maszty, reje i Âżagle byÂły dobrze widoczne. PrzyszÂły krĂłl nie byÂł pierwszym czÂłonkiem zaÂłogi, ktĂłry wypatrzyÂł statek. Marynarz, ktĂłry twierdziÂł, Âże jemu przypadÂł ten ponury zaszczyt, spadÂł z masztu nastĂŞpnego dnia i poniĂłsÂł ÂśmierĂŚ na miejscu. Istnieje relacja zaÂłogi holenderskiego frachtowca "Straat Malakka", ktĂłrej czÂłonkowie jakoby widzieli piĂŞciomasztowe "wcielenie" LatajÂącego Holendra. MiaÂł to byĂŚ dryfujÂący, pozbawiony zaÂłogi bark.

Ostatnio edytowany przez Kuternoga (2011-05-23 20:40:54)

OgĹoszenie

#1 2011-05-22 12:54:13